Boşanma Davası Ne Kadar Sürer? Her Yönüyle Detaylı Rehber (2025)

Giriş: Boşanma Sürecinin Önemi

Hayatımızın en büyük kararlarından biri olan evliliğin sona ermesi, pek çoğumuz için duygusal olduğu kadar hukuki açıdan da karmaşık bir süreçtir. Boşanma kararı verildiğinde akla ilk gelen sorulardan biri “Bu süreç ne kadar sürecek?” sorusudur. Bir yandan yeni hayatınıza başlamak isterken, diğer yandan bu belirsizlik sürecinin bir an önce sona ermesini dilersiniz.

Türkiye’de her yıl yaklaşık 130-150 bin çift boşanmaktadır. Bu kişilerin çoğu, hukuki sürecin nasıl işleyeceği ve ne kadar süreceği konusunda yeterli bilgiye sahip değildir. Oysa sürecin işleyişini bilmek, hem psikolojik hazırlık yapmanıza hem de zamanınızı ve kaynaklarınızı daha iyi yönetmenize yardımcı olur.

Bu yazımızda, Türk hukuk sisteminde boşanma davalarının süreçlerini, ortalama sürelerini, süreyi etkileyen faktörleri ve bu süreçte bilmeniz gereken pratik bilgileri detaylı olarak inceleyeceğiz.

Hukuki Terimler Sözlüğü

Boşanma sürecinde sıkça karşılaşacağınız hukuki terimleri bilmek, avukatınızla ve mahkeme personeliyle daha sağlıklı iletişim kurmanızı sağlayacaktır:

İstinaf: Yerel mahkemenin verdiği karara karşı yapılan ilk itiraz yoludur. Bölge Adliye Mahkemesi’ne yapılır ve kararın yeniden incelenmesini sağlar.

Temyiz: İstinaf mahkemesinin kararına karşı yapılan üst itiraz yoludur. Yargıtay’a yapılır.

Dilekçeler Teatisi: Dava sürecinde tarafların karşılıklı olarak iddia ve savunmalarını içeren dilekçeleri sunması aşamasıdır.

Ön İnceleme: Hâkimin, tarafların iddia ve savunmalarını özetlediği, uyuşmazlık konularını belirlediği ve delillerin sunulması için süre verdiği ilk inceleme aşamasıdır.

Talimat: Başka bir şehirdeki tanık dinlenmesi gibi işlemlerin, o şehrin mahkemesi aracılığıyla yapılmasını sağlayan hukuki yoldur.

Gerekçeli Karar: Mahkemenin kararını ve bu kararın dayandığı gerekçeleri içeren detaylı belgedir.

Velayet: Çocuğun bakımı, eğitimi, mallarının yönetimi gibi konularda karar verme yetkisidir.

Tedbir Nafakası: Boşanma davası süresince ekonomik açıdan zayıf olan eşe ve varsa çocuklara verilen geçici maddi destektir.

Boşanma Davası Türleri ve Süreleri

Anlaşmalı Boşanma Davası (Ortalama 1-1,5 ay)

Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu’nun 166/3 maddesine dayanır ve en hızlı sonuçlanan boşanma türüdür. Eşler, boşanma konusunda anlaşmaya vardıklarında ve evlilik en az bir yıl sürmüşse tercih edilebilir.

Anlaşmalı Boşanma Süreci:

1. Protokol Hazırlanması: Eşler, mal paylaşımı, velayet, nafaka gibi konularda anlaşır ve bir protokol hazırlar.
2. Dava Açılması: Protokol ile birlikte dava dilekçesi mahkemeye sunulur.
3. Duruşma Tarihi: Genellikle 2-4 hafta içinde duruşma günü verilir.
4. İlk ve Son Duruşma: Çoğu durumda tek duruşmada karar verilir.
5. Kararın Tebliği: Gerekçeli karar 1-2 hafta içinde yazılır ve taraflara tebliğ edilir.
6. Kesinleşme: Karara 15 gün içinde itiraz edilmezse karar kesinleşir.

Pratik İpucu: İstinaf süresini beklemek istemiyorsanız, mahkemeye istinafa başvurmayacağınıza dair bir feragat dilekçesi vererek süreci daha da kısaltabilirsiniz.

Çekişmeli Boşanma Davası (Ortalama 1-3 yıl)

Eşlerin anlaşamadığı durumlarda açılan çekişmeli boşanma davaları, Türk Medeni Kanunu’nun 161-166. maddelerinde düzenlenen boşanma sebeplerinden birine dayanılarak açılır. Bu sebepler arasında zina, hayata kast, kötü muamele, onur kırıcı davranış, suç işleme, terk, akıl hastalığı ve evlilik birliğinin sarsılması yer alır.

Çekişmeli Boşanma Süreci:

a) Dilekçeler Teatisi Aşaması (Yaklaşık 3-4 ay)

• Dava Dilekçesi: Davacı tarafından dava açılır.
• Cevap Dilekçesi: Davalıya tebligat yapılır, 2 hafta içinde cevap dilekçesi vermesi istenir.
• Cevaba Cevap Dilekçesi: Davacı, davalının cevaplarına karşı 2 hafta içinde cevap verebilir.
• İkinci Cevap Dilekçesi: Davalı son cevabını 2 hafta içinde verebilir.

Her dilekçe için tebligat süreci ortalama 2-4 hafta sürebilir.

b) Ön İnceleme ve Duruşmalar (Yaklaşık 6-18 ay)

• Ön İnceleme Duruşması: Hâkim, uyuşmazlık noktalarını belirler.
• Tahkikat Duruşmaları: Deliller incelenir, tanıklar dinlenir.
• Sözlü Yargılama: Taraflar son savunmalarını yapar.
• Karar: Hâkim kararını verir ve gerekçeli karar yazılır.

Duruşmalar arası süre mahkemenin iş yoğunluğuna göre 2-6 ay arasında değişebilir.

c) Kanun Yolları (İstinaf ve Temyiz) (Yaklaşık 1-2 yıl)

• İstinaf Başvurusu: Karara karşı 15 gün içinde Bölge Adliye Mahkemesi’ne başvurulabilir.
• İstinaf İncelemesi: Ortalama 6-12 ay sürer.
• Temyiz Başvurusu: İstinaf kararına karşı 15 gün içinde Yargıtay’a başvurulabilir.
• Temyiz İncelemesi: Ortalama 6-12 ay sürer.

Dava Süresini Etkileyen Faktörler

1. Mahkemenin İş Yoğunluğu

Türkiye’de aile mahkemelerinin iş yükü oldukça fazladır. Özellikle İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde davalar daha uzun sürebilir. Adalet Bakanlığı’nın 2023 istatistiklerine göre, bir hâkime düşen ortalama dosya sayısı 1000’in üzerindedir.

• Büyük Şehirlerde: Ortalama duruşma aralıkları 4-6 ay
• Küçük Yerleşim Yerlerinde: Ortalama duruşma aralıkları 1-3 ay

2. Tanık Sayısı ve Konumu

Her tanığın dinlenmesi için ayrı bir duruşma günü gerekebilir. Tanıkların farklı şehirlerde yaşaması durumunda, ifade alınması için talimat yazılması gerekir ve bu da süreci uzatır.

• Her Tanık İçin: Ortalama 1 duruşma günü
• Talimatla İfade Alınması: Ortalama 2-3 ay ek süre

3. Bilirkişi İncelemesi

Özellikle mal paylaşımı, velayet değerlendirmesi gibi konularda bilirkişi incelemesi gerekebilir.

• Bilirkişi Raporu Hazırlanması: Ortalama 1-3 ay
• Rapora İtiraz ve Yeni Rapor: Ortalama 1-2 ay ek süre

4. Tarafların Tutumu

Eşlerin uzlaşmaya yanaşmaması, gereksiz itirazlar, duruşmalara katılmama gibi durumlar süreci uzatır.

• Sürekli İtirazlar: Her itiraz ortalama 1-2 ay ek süre gerektirir
• Duruşma Erteleme Talepleri: Her erteleme ortalama 2-4 ay ek süre demektir

Pratik Uygulamalar ve Gerçek Hayattan Örnekler

Belgelerin Hazır Tutulması

Boşanma sürecini hızlandırmak için aşağıdaki belgeleri önceden hazırlayın:

• Nüfus kayıt örneği (e-Devlet üzerinden alınabilir)
• Evlilik cüzdanı fotokopisi
• Adres kayıt belgesi
• Gelir belgeleri (maaş bordrosu, vergi levhası, banka hesap dökümleri)
• Mal varlığı belgeleri (tapu, araç ruhsatı vb.)
• Delil niteliğindeki diğer belgeler (fotoğraflar, yazışmalar, ses kayıtları vb.)

Süreç Yönetimi İpuçları

• Duruşma tarihlerini mutlaka takvimize not edin
• Avukatınızla düzenli iletişimde kalın
• Mahkemenin istediği belgeleri zamanında sunun
• Tüm resmi belgelerin kopyalarını saklayın
• Duygusal tepkilerden kaçının, süreç içinde sakin kalın

Gerçek Hayattan Örnek Vakalar

Örnek 1: Anlaşmalı Boşanma

Ayşe ve Mehmet’in Durumu:

• Evlilik süresi: 8 yıl
• Çocuk sayısı: 1
• Anlaşmalı boşanma protokolü: Velayet anneye, her ay düzenli nafaka ve belirli günlerde baba ile görüşme hakkı
• Süreç: Dava dilekçesi verildi → 3 hafta sonra duruşma yapıldı → Aynı gün karar verildi → 2 hafta sonra gerekçeli karar yazıldı → Feragat dilekçesi verildi → Karar hemen kesinleşti
• Toplam süre: 5 hafta (yaklaşık 1 ay)

Örnek 2: Çekişmeli Boşanma

Ali ve Zeynep’in Durumu:

• Evlilik süresi: 12 yıl
• Çocuk sayısı: 2
• Dava sebebi: Şiddetli geçimsizlik
• Süreç:
  • Dilekçeler teatisi: 4 ay sürdü
  • Ön inceleme: 2 ay sonraya gün verildi
  • Tahkikat: 6 duruşma yapıldı, her biri 3-4 ay arayla
  • Tanık dinlenmesi: 5 tanık dinlendi
  • Bilirkişi incelemesi: Çocukların velayeti için sosyal inceleme raporu istendi, 2 ay sürdü
  • Karar: Son duruşmadan 2 hafta sonra verildi
  • İstinaf: Karar istinafa götürüldü, 9 ay sürdü
• Toplam süre: 28 ay (yaklaşık 2 yıl 4 ay)

Boşanma Davası Süresini Kısaltma Yöntemleri

1. Anlaşmalı Boşanmaya Dönüştürme

Çekişmeli başlayan bir dava, süreç içinde anlaşmalı boşanmaya dönüştürülebilir. Bunun için:

• Uzlaşma noktaları belirleyin
• Makul tavizler verin
• Arabuluculuktan yararlanın
• Ortak protokol hazırlayın

Türk Medeni Kanunu’nun 166/3 maddesi, çekişmeli başlayan bir davanın anlaşmalı olarak sonuçlanmasına imkan tanır.

2. Delillerin Önceden Toplanması

• Sunacağınız tüm delilleri dava açılmadan önce derleyin
• Belgeleri ön inceleme aşamasında toplu olarak sunun
• Tanıkların iletişim bilgilerini eksiksiz verin

3. Avukat Seçimi

• Aile hukuku alanında deneyimli bir avukat seçin
• Aynı bölgede çalışan, mahkemeleri tanıyan bir avukat tercih edin
• Duruşmalara gecikmeyen, titiz çalışan bir avukat ile çalışın

Boşanma Süreciyle İlgili Sık Sorulan Sorular

Soru 1: Ayrı yaşıyoruz, boşanma sürecini hızlandırır mı? Ayrı yaşamak tek başına süreci hızlandırmaz. Ancak ayrı yaşama, Türk Medeni Kanunu’nun 166/4 maddesinde düzenlenen “fiili ayrılık” sebebiyle boşanma davası açma hakkı verir. Eşlerin en az 3 yıl ayrı yaşaması ve birlikte yaşama ihtimalinin kalmaması halinde, taraflardan biri dava açabilir.

Soru 2: Çocuk sahibi olmak boşanma sürecini uzatır mı? Evet, çocuk sahibi olmak genellikle süreci uzatır. Velayet, iştirak nafakası ve kişisel ilişki tesisi gibi konular ek inceleme gerektirir. Sosyal inceleme raporu (çocuk ve ailesi hakkında uzman raporu) istenmesi de süreci uzatabilir.

Soru 3: Boşanma davası devam ederken nafaka alabilir miyim? Evet, ekonomik açıdan zayıf olan eş, dava süresince tedbir nafakası talep edebilir. Bu talep genellikle ilk duruşmada değerlendirilir ve hâkim uygun görürse dava sonuçlanıncaya kadar nafaka ödenmesine karar verir.

Soru 4: Dava sürerken ortak evin satılması mümkün mü? Dava süresince ortak malların satılması prensip olarak mümkündür. Ancak mahkeme, dava sonucunu etkileyecek işlemlerin yapılmaması için tedbir kararı verebilir. Bu durumda, mahkemenin izni olmadan satış işlemi yapılamaz.

Soru 5: İstinaf yoluna başvurmazsam ne kadar sürede boşanmış olurum? İstinaf yoluna başvurulmazsa, kararın tebliğinden itibaren 15 gün sonra karar kesinleşir. Ancak taraflar bu süreyi beklemek istemezse, feragat dilekçesi vererek kararın hemen kesinleşmesini sağlayabilirler.

Sonuç

Boşanma davalarının süresi, davanın türüne ve çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir:

• Anlaşmalı boşanma: 1-1,5 ay
• Çekişmeli boşanma (İstinaf olmadan): 1-2 yıl
• Çekişmeli boşanma (İstinafla birlikte): 2-3 yıl

Ancak her boşanma davası kendine özgü özellikler taşır ve bu süreler kesin değildir. Önemli olan, sürecin uzunluğundan ziyade, adil ve doğru bir sonuca ulaşılmasıdır. Boşanma sürecini mümkün olduğunca sağlıklı yönetmek için:

1. Duygusal hazırlık yapın: Boşanma süreci duygusal açıdan yıpratıcı olabilir. Psikolojik destek almaktan çekinmeyin.
2. Hukuki süreci öğrenin: Boşanma sürecini ne kadar iyi anlarsanız, o kadar bilinçli hareket edebilirsiniz.
3. Uzman desteği alın: Deneyimli bir avukatla çalışmak, sürecin daha sağlıklı ilerlemesini sağlar.
4. Uzlaşmaya açık olun: Makul tavizler vermek, süreci kısaltabilir.
5. Çocuklarınızı koruyun: Boşanma süreci çocukları derinden etkiler. Onları çatışmalardan uzak tutun.

Boşanma süreci zorlu olabilir, ancak iyi bir hazırlık ve doğru yaklaşımla bu süreci en az hasarla atlatmak mümkündür. Unutmayın ki, her bitiş yeni bir başlangıcın kapısını aralar.

Kaynakça

1. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (Özellikle 161-166. maddeler)
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
3. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun
4. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi İçtihatları
5. Adalet Bakanlığı Adli İstatistikleri (2023)
6. Türkiye Barolar Birliği Boşanma Hukuku Rehberi
7. Akıntürk, T. & Ateş, D. (2022). Türk Medeni Hukuku: Aile Hukuku.
8. Öztan, B. (2021). Aile Hukuku.