Giriş: Aldığınız İkinci El Araçta Hava Yastığı Sorunu Çıktıysa Ne Yapmalısınız?
İkinci el araç piyasasında en sık karşılaşılan sorunlardan biri, satın alınan aracın daha önce kaza geçirmiş olması ve hava yastıklarının düzgün çalışmamasıdır. Peki ya 800 bin liraya aldığınız aracın hava yastıklarının çalışmadığını öğrenseniz ne yapardınız? Bu durumda haklarınız neler?
Hukuki Terimler Sözlüğü
- Ayıplı Mal: Satın alınan bir ürünün, satıcının söz verdiği ya da standart olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması durumudur. İkinci el araçlarda hasar kaydı olması, söylenmemiş olan mekanik sorunlar veya güvenliğe ilişkin eksiklikler ayıp kabul edilir.
- Satış Bedelinden İndirim (Aliud Pro Alio): Satın alınan malın ayıplı olduğu anlaşıldığında, alıcının malı iade etmek yerine, ayıpla orantılı olarak satış bedelinden indirim talep etme hakkıdır.
- İhtarname: Bir kişinin diğer bir kişiye resmi yollarla gönderdiği, belirli bir hususu bildiren veya bir talepte bulunan yazılı belgedir. Genellikle noter aracılığıyla gönderilir.
- Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme tarafından görevlendirilen, konusunda uzman kişilerin teknik bir konuda rapor hazırlamasıdır. Araç davalarında genellikle araç değeri, ayıp oranı ve tamir maliyeti gibi konularda bilirkişi raporu alınır.
- Karşı Dava: Davalının, kendisine karşı açılan davaya karşılık olarak davacıya karşı açtığı davadır.
Hava Yastıklı Araçlarda Karşılaşılan Sorunlar ve Yasal Haklar
Hava Yastıklarının Önemi ve Çalışma Prensibi
Modern araçlarda bulunan hava yastıkları, kaza anında sürücü ve yolcuların güvenliğini sağlayan, otomatik olarak şişen ve darbe etkisini azaltan güvenlik sistemleridir. Bir kaza sonrası açılan hava yastıkları, profesyonel servisler tarafından değiştirilmeli ve sistemin tamamı kontrol edilmelidir.
Ancak ikinci el araç piyasasında, maliyet düşürmek amacıyla açılmış hava yastıklarının sadece görsel olarak düzeltildiği, gerçekte ise çalışmaz durumda olduğu vakalar sıklıkla görülmektedir. Bu durum, araç içindeki kişilerin hayatını doğrudan tehlikeye atmaktadır.
Tüketici Haklarınız Nelerdir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 8. maddesi gereğince, satılan malın ayıplı olması durumunda tüketicinin dört seçimlik hakkı vardır:
- Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme
- Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme
- Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme
- İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme
İkinci el araç alımlarında, özellikle de hava yastığı sorunu gibi yüksek maliyetli tamir gerektiren durumlarda, uygulamada en çok tercih edilen seçenek “satış bedelinden indirim” talep etmektir. Bunun sebebi, aracı geri vermenin pratik zorluklarının yanında, davanın uzun sürmesi durumunda paranın değer kaybetmesi ve faiz işlememesi gibi faktörlerdir.
Satıcının Sorumluluğu ve Savunmaları
Satıcılar genellikle “ben de bilmiyordum”, “baktırsaydın”, “ben yapmadım” gibi savunmalar yapmaktadır. Ancak Türk Borçlar Kanunu’nun 219. maddesi uyarınca, satıcı sattığı malın ayıplarından sorumludur. Bu sorumluluktan kurtulmak için ayıpları bilmediğini söylemesi yeterli değildir.
Önemli bir nokta: Satıcının, satış sözleşmesinde belirtilen bedelin tamamını aldığını beyan etmesi durumunda, daha sonra “paranın bir kısmını almadım” şeklindeki iddiaları genellikle kabul görmemektedir. Noter satış sözleşmesinde veya tapuda “satış bedelinin tamamını aldım” ibaresi varsa, bunun aksini ispat etmek oldukça zordur.
Hava Yastığı Sorunları: Kritik Ayrımlar
Hava yastığı sorunlarında, iki farklı durum söz konusu olabilir:
- Hava yastıkları açılmış, ancak usulüne uygun olarak tamir edilmiş: Bu durumda araç güvenliği sağlanmıştır, ancak yine de bir değer kaybı söz konusudur. Örneğin, 100 birim değerindeki bir araç bu durumda 80 birim değerinde olabilir ve tüketici 20 birimlik bir indirim talep edebilir.
- Hava yastıkları açılmış, ancak sadece görüntüsü düzeltilmiş, çalışmaz durumda: Bu durumda araçta hayati önem taşıyan bir güvenlik sistemi işlevini yerine getirmemektedir. Bu nedenle aracın değer kaybı çok daha yüksektir. İncelediğimiz davada olduğu gibi, % 60’a varan oranlarda satış bedelinden indirim talep edilebilir.
Bu ayrım, açılacak davada tüketicinin elde edeceği tazminat miktarını doğrudan etkileyecektir. Bu nedenle, araç satın almadan önce veya bir sorun fark ettiğinizde, aracı yetkili serviste kontrol ettirmek büyük önem taşımaktadır.
İkinci El Araç Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tramer Kaydı Kontrolü: Aracın kaza geçmişini öğrenmek için mutlaka Tramer sorgusu yapın.
- Yetkili Servis Kontrolü: Özellikle güvenlik sistemleri açısından aracı yetkili serviste kontrol ettirin.
- Expertise Raporu: Güvenilir bir ekspertiz firmasından rapor alın.
- Gösterge Paneli İkaz Işıkları: Test sürüşü sırasında tüm ikaz ışıklarının normal çalıştığından emin olun.
- Satış Sözleşmesi Detayları: Satış sözleşmesinde aracın mevcut durumunu ve garantileri açıkça belirtin.
Sorun Yaşamanız Durumunda Yapmanız Gerekenler
- Durumu Satıcıya Bildirin: İlk olarak satıcıyla sorunu çözmeye çalışın.
- İhtarname Gönderin: Satıcı sorunu kabul etmezse, noter aracılığıyla bir ihtarname gönderin.
- Yetkili Servisten Rapor Alın: Sorunun niteliğini ve tamir maliyetini belirten bir rapor alın.
- Hukuki Yardım Alın: Konusunda uzman bir avukata danışın.
- Tüketici Hakem Heyeti veya Mahkemeye Başvurun: Değere göre tüketici hakem heyetine veya tüketici mahkemesine başvurun.
Sık Sorulan Sorular
1. İkinci el araç alırken Tramer sorgusu yapmak zorunlu mudur?
Yasal bir zorunluluk olmamakla birlikte, kendi güvenliğiniz ve ekonomik çıkarlarınız açısından mutlaka yapmanız gereken bir kontroldür.
2. Araç satıcısının “ben de bilmiyordum” savunması geçerli midir?
Hayır. Türk Borçlar Kanunu’na göre satıcı, sattığı malın ayıplarından sorumludur ve ayıpları bilmediğini söylemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
3. Satış bedelinden İndirim mi, yoksa aracı İade etmek mi daha avantajlıdır?
Genellikle satış bedelinden indirim talep etmek daha avantajlıdır. Çünkü aracı iade davalarında avukatlık ücreti daha yüksektir, faiz işlemez ve dava süreci çok daha uzun sürer.
4. Hava yastığı sorunu olan bir araç ne kadar değer kaybeder?
Hava yastıklarının durumuna bağlı olarak değişir. Düzgün tamir edilmiş hava yastıkları %20-30 civarında, hiç çalışmayan hava yastıkları ise %50-60 civarında değer kaybına neden olabilir.
5. Satıcıya açtığım davayı kaybedersem ne olur?
Davayı kaybetmeniz durumunda, dava masrafları ve karşı tarafın avukatlık ücretini ödemek zorunda kalabilirsiniz. Bu nedenle, güçlü delilleriniz olduğundan emin olun.
Sonuç: Bilinçli Tüketici, Haklarını Bilen Tüketicidir
İkinci el araç alımları, birçok tüketici için hayatlarının en büyük finansal kararlarından biridir. Ancak bu süreçte, özellikle hava yastığı gibi hayati önem taşıyan güvenlik sistemlerindeki sorunlar, hem ekonomik zarara hem de can güvenliğinize yönelik tehlikelere neden olabilir.
Unutmayın ki, bilinçli bir tüketici olarak haklarınızı bilmek ve kullanmak, sadece kendi çıkarlarınızı korumakla kalmaz, aynı zamanda piyasadaki kötü niyetli satıcıları caydırarak daha güvenli ve adil bir pazar oluşmasına da katkı sağlar.
Araç satın alırken dikkatli olun, gerekli kontrolleri yaptırın ve bir sorunla karşılaştığınızda yasal haklarınızı kullanmaktan çekinmeyin. Hayatınızı ve bütçenizi korumak için atılacak en önemli adım, bilinçli bir tüketici olmaktır.
Kaynakça
- 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
- 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu
- Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliği