Modern bankacılık uygulamalarında internet siteleri üzerinden yapılan duyurular, hem bankalar hem de müşteriler açısından önemli hukuki sonuçlar doğurabilmektedir. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2015 yılında verdiği bir karar, bankaların internet sitelerinde yayınladıkları borç yapılandırma duyurularının hukuki niteliğini netleştiren önemli bir içtihat oluşturmuştur.
Kararın Özeti
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, bankaların internet sitelerinde yayınladıkları genel nitelikli borç yapılandırma duyurularının “icap” değil, “icaba davet” niteliğinde olduğuna karar vererek ilk derece mahkemesinin kararını bozmuştur.
Davanın Tarafları ve İddiaları
Davacıların İstemi
Davacılar, davalı bankanın internet sitesinde “takipteki alacaklar” başlığı altında yayınladığı duyuruyu “aleni icap” olarak nitelendirmiş ve bu icabı kabul ettiklerini bildiren ihtar gönderdikten sonra bankanın ret cevabı vermesi üzerine:
- Bankanın internet sitesindeki duyurunun icap olduğunun tespitini
- Kendi kabulları ile birlikte aralarında borç tasfiye sözleşmesi kurulduğunun tespitini
- Bankanın yarattığı muarazanın önlenmesini talep etmişlerdir.
Davalının Savunması
Davalı banka vekili ise internet sitesindeki duyurunun:
- İcap olmadığını
- İcabın karşı tarafa yöneltilmiş olması gerektiğini
- Bu metnin kamuoyunu bilgilendirmek amaçlı genel bir ilan olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkeme Süreçlerinin Detaylı İncelemesi
İlk Derece Mahkemesi Kararı
Asliye Ticaret Mahkemesi, davalı bankanın internet sitesindeki duyurunun içeriğini bütün olarak değerlendirerek:
- Banka alacaklarının tahsilinin etkin bir şekilde sürdürülmesi bilgilerinin yer aldığını
- Yabancı para kredilerinde %4 faiz oranı üzerinden borç tespiti yapılacağının belirtildiğini
- Borcun peşin veya taksitle ödenmesi halinde vade miktarı ve faiz oranının bildirildiğini
Bu gerekçelerle bankanın beyanının “sözleşmenin kurulmasını amaçlayan icap” olduğuna karar vermiş ve davanın kabulüne hükmetmiştir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Değerlendirmesi
Yargıtay, Türk Borçlar Kanunu’nun sözleşmelerin kurulmasına ilişkin hükümleri çerçevesinde konuyu değerlendirmiştir. Kararda belirtildiği üzere:
İcabın Tanımı ve Özellikleri:
- İcap, tek taraflı ve karşı tarafa varınca sonuç doğurabilecek bir irade açıklamasıdır
- Sözleşmenin objektif-subjektif yönden bütün esaslı unsurlarını içermesi gerekir
- İcap o kadar tam ve mükemmel olmalıdır ki, karşı taraf hiç bir tereddüde düşmeksizin kabul iradesini açıklayabilsin
- İcabın, icapçının bir sözleşme yapma konusundaki iradesini “ciddi surette” yansıtması gerekir
İcaba Davet ile Ayrımı: İcaba davette, bir kimsenin başkalarının kendisine teklifte bulunmasını sağlayıcı ve sözleşme için görüşmelerin başlamasını amaçlayan beyanda bulunması söz konusudur. Bunun için:
- İcapta bulunması gereken hususlardan bazıları eksik bırakılır
- Teklife kesin olarak bağlı kalmama niyeti vurgulanır
Yargıtay’ın Temel Gerekçesi
Yargıtay kararında şu temel değerlendirmeyi yapmıştır:
“Davalı bankanın internet sitesinde yapılan ve yukarıda aynen yazılı olan ilan ile davalı banka alacaklarını tahsil etmeyi kolaylaştırma amacıyla genel nitelikli olarak borçluların başvurması halinde uygulanacak faiz oranının ve taksit miktarının ne olacağına ilişkin açıklamada bulunmuş olup, bu açıklama sözleşmenin tüm unsurlarını (borcun miktarı, peşin mi, taksitle mi ödeme yapılacağı, peşinatın ve vadeli kısma uygulanacak faiz oranının ne olduğu) açıkça içermediği için icap niteliğinde olmayıp ancak icaba davettir.”
Yargıtay’a göre, böyle bir davetten sonra borçluların başvurması halinde tarafların bir araya gelerek borcun ödenmesi şekline yönelik esaslı unsurlarda anlaşmaları ile sözleşme kurulmuş olacaktır.
Kararın Hukuki ve Pratik Sonuçları
Bankalar İçin Sonuçlar
Bu karar, bankaların internet sitelerinde yayınladıkları genel duyuruların otomatik olarak bağlayıcı icap oluşturmayacağını göstermektedir. Bankalar bu sayede:
- Genel bilgilendirme yapabilir
- Esnek uygulamalar geliştirebilir
- Her somut başvuruyu ayrı ayrı değerlendirebilir
Borçlular İçin Sonuçlar
Borçlular açısından ise:
- İnternet sitesindeki duyurular tek başına hak doğurmaz
- Her durumda bankayla ayrı ayrı görüşme gerekmektedir
- Yazılı anlaşma yapılması önemini korumaktadır
Sonuç
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin bu kararı, modern bankacılık uygulamalarında internet üzerinden yapılan duyuruların hukuki niteliğini belirlemede önemli kriterler koymuştur. Bankaların internet sitelerinde yayınladıkları genel nitelikli duyurular, sözleşmenin tüm esaslı unsurlarını içermediği sürece icap değil, icaba davet olarak değerlendirilecektir.
Bu durum, hem bankaların operasyonel esnekliğini korumakta hem de borçluların haklarını güvence altına almaktadır. Sonuç olarak, internet üzerinden yapılan her türlü duyurunun otomatik olarak bağlayıcı olmadığı, somut anlaşmaların ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Kaynakça
Ana Kaynak:
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E. 2014/4499 K. 2015/2107 T. 17.02.2015
İlgili Mevzuat:
- Türk Borçlar Kanunu (6098 sayılı)
- Türk Ticaret Kanunu (6102 sayılı)