Giriş: Anlaşmalı Boşanmanın Güncel Önemi
Türkiye’de her yıl binlerce çift evlilik birliğini sonlandırma kararı alıyor. İstatistiklere göre, boşanma davalarının önemli bir kısmı anlaşmalı boşanma yoluyla gerçekleşiyor. Peki anlaşmalı boşanma sürecinde avukat tutmak zorunlu mudur? Bu soru, boşanma düşünen çiftlerin en çok merak ettiği konuların başında geliyor. Özellikle ekonomik kaygılar ve sürecin karmaşıklığı nedeniyle vatandaşlar bu konuda bilgi sahibi olmak istiyor.
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma konusunda mutabık olduğu ve mal rejimi, nafaka, velayet gibi hususlarda anlaştığı durumlarda başvurulan bir yoldur. Bu süreçte avukat tutma zorunluluğu, hangi durumlarda gerekli olduğu ve nasıl tasarruf edilebileceği konuları hem hukuki hem de pratik açıdan büyük önem taşımaktadır.
Anlaşmalı Boşanma Nedir? Temel Kavramlar
Anlaşmalı Boşanmanın Hukuki Tanımı
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi uyarınca anlaşmalı boşanma, “eşlerin en az bir yıl evli kalmış olmaları ve boşanma konusunda anlaşmaları halinde” başvurabilecekleri bir boşanma türüdür. Bu boşanma türünde eşler hem boşanma kararı hem de boşanmanın sonuçları konusunda mutabık olmalıdır.
Anlaşmalı Boşanmanın Şartları
Temel Şartlar:
- Eşlerin en az bir yıl evli kalmış olması
- Boşanma konusunda karşılıklı anlaşma
- Boşanmanın sonuçları hakkında mutabakat
Anlaşma Gereken Konular:
- Maddi – manevi tazminat
- Nafaka (yoksulluk nafakası ve çocuk nafakası)
- Çocukların velayeti ve kişisel ilişki kurma
- Aile konutu ve eşyaların paylaşımı
- Mal paylaşımı ve alacak-borç durumu
Avukat Tutma Zorunluluğu: Hukuki Durum
Mevcut Hukuki Düzenleme
Türk hukuk sisteminde anlaşmalı boşanma davalarında avukat tutma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Avukatsız Anlaşmalı Boşanma Süreci
Gerekli Belgeler ve Başvuru
Mahkemeye Sunulması Gereken Belgeler:
- Boşanma dilekçesi
- Nikah cüzdanı örneği
- Nüfus kayıt örneği
- Anlaşma protokolü
- Varsa çocukların nüfus kayıt örnekleri
Mahkeme Süreci
1. Başvuru Aşaması: Eşlerden biri veya her ikisi birlikte Aile Mahkemesi’ne başvurur. Dilekçe basit bir dille yazılabilir ve özel bir format gerektirmez.
2. İnceleme Süreci: Mahkeme dosyayı inceler ve eksik belge varsa tamamlanması için süre verir. Bu süreç genellikle 1-2 hafta sürer.
3. Duruşma: Mahkeme bir duruşma tarihi belirler. Bu duruşmada eşler bizzat hazır bulunmalıdır. Mahkeme, anlaşmanın samimi olup olmadığını ve tarafların haklarının korunup korunmadığını inceler.
Duruşma Süreci Detayları
Duruşmada hakim taraflara şu soruları yöneltir:
- Boşanma kararının samimi olup olmadığı
- Anlaşma protokolünün gönüllü olarak imzalanıp imzalanmadığı
- Maddi – manevi tazminat konusunda mutabık olup olmadıkları
- Çocuk varsa velayet ve nafaka konularında mutabık olup olmadıkları
Avukat Tutmanın Avantajları
Hukuki Güvence
Avukat tutmanın en büyük avantajı hukuki güvencedir. Deneyimli bir aile hukuku avukatı:
- Anlaşma protokolünün eksikliklerini tespit eder
- Gelecekte ortaya çıkabilecek sorunları öngörür
- Haklarınızın tam olarak korunmasını sağlar
- Mahkeme sürecini hızlandırır
Pratik Faydalar
Zaman Tasarrufu: Avukat, tüm işlemleri takip eder ve gerekli belgeleri hazırlar.
Doğru Belgelendirme: Eksik veya hatalı belge nedeniyle sürecin uzaması engellenir.
Profesyonel Anlaşma Metni: Hukuki açıdan sağlam bir anlaşma protokolü hazırlanır.
Avukat Tutmamanın Riskleri
Hukuki Riskler
Eksik Anlaşma Protokolü: Kendi hazırladığınız protokolde önemli hususlar eksik kalabilir.
Hak Kaybı: Bilmediğiniz haklarınızdan mahrum kalabilirsiniz.
Gelecek Sorunlar: Bugün düşünmediğiniz durumlar ileride sorun yaratabilir.
Mali Riskler
Nafaka Hesaplama Hataları: Nafaka miktarının yanlış hesaplanması
Mal Paylaşımı Eksiklikleri: Malvarlığının adil paylaşılmaması
Emeklilik Hakları: Eşe bağlı emeklilik haklarının gözden kaçması
Hangi Durumlarda Avukat Şart?
Zorunlu Durumlar
1. Karmaşık Malvarlığı:
- Şirket ortaklıkları
- Gayrimenkul portföyü
- Yurt dışı varlıklar
- Miras hakları
2. Çocuk Velayeti Anlaşmazlıkları:
- Ortak velayet düzenlemeleri
- Yurt dışına çıkış izinleri
- Karmaşık nafaka hesaplamaları
3. Özel Durumlar:
- Yabancı uyruklu eşler
- Yurt dışında yapılan evlilikler
- Daha önce boşanmış ve çocuklu eşler
Önerilen Durumlar
1. Ekonomik Eşitsizlik: Eşler arasında gelir farkı fazla ise
2. Hukuki Bilgi Eksikliği: Tarafların hukuki süreçler hakkında bilgisi yoksa
3. Gelecek Güvencesi: Uzun vadeli hakların korunması isteniyorsa
Vatandaşların Hakları ve Yapması Gerekenler
Temel Haklar
1. Bilgi Alma Hakkı:
- Mahkemeden süreç hakkında bilgi alma
- Adli yardımdan yararlanma
- Avukat seçme özgürlüğü
2. Eşit Temsil Hakkı:
- Her iki eşin de aynı haklara sahip olması
- Anlaşma özgürlüğü
- Vazgeçme hakkı
Yapılması Gerekenler
1. Hazırlık Aşaması:
- Tüm belgeleri toplama
- Malvarlığı listesi çıkarma
- Çocuklarla ilgili planları netleştirme
2. Anlaşma Aşaması:
- Tüm konuları detaylı görüşme
- Yazılı anlaşma yapma
- Hukuki kontrolden geçirme
3. Mahkeme Aşaması:
- Zamanında başvuru yapma
- Duruşmalara katılma
- Samimi beyan verme
Sık Sorulan Sorular ve Cevapları
S1: Anlaşmalı boşanmada süre ne kadar?
Cevap: Eksik belge yoksa ortalama 2-4 hafta sürer. Avukat ile bu süre 1-2 haftaya düşebilir.
S2: Anlaşma sonrası fikir değiştirebilir miyim?
Cevap: Karar kesinleşmeden önce vazgeçebilirsiniz. Ancak bu durumda anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davsaına döner.
S3: Çocuk nafakası nasıl belirlenir?
Cevap: Çocuğun ihtiyaçları ve babanın ekonomik durumu dikkate alınır. 2025 itibariyle mahkemeler tarafından bağlanan asgari çocuğa bağlanan iştirak nafakası 2.500 – 3000 TL civarındadır
S4: Eş nafakası şart mı?
Cevap: Hayır, taraflar bu konuda uzlaşırlarsa eşe yoksulluk nafakası bağlanmadan boşanma kararı verilebilir.
S5: Mal paylaşımında eşitlik var mı?
Cevap: Evlilik süresince kazanılan mallar eşit paylaşılır. Ancak önceden sahip olunan ve miras yoluyla gelenler hariçtir.
S6: Avukat tutarsam süreç hızlanır mı?
Cevap: Evet, avukat doğru belge hazırlığı ve süreç takibi ile süreci hızlandırır.
S7: Tek avukat her İki tarafı temsil edebilir mi?
Cevap: Hayır, çıkar çatışması nedeniyle bir avukat her iki tarafı temsil edemez.
S8: Anlaşma protokolü noter onayı gerektirir mi?
Cevap: Hayır, mahkeme önünde yapılan anlaşma için noter onayı gerekmez.
Anlaşmalı Boşanma Süreçleri
Başvuru Öncesi Süreç
1. Karar Aşaması (1-4 hafta):
- Eşlerin boşanma kararı alması
- Temel konularda anlaşma sağlanması
- Çocukların durumunun görüşülmesi
2. Hazırlık Aşaması (1-2 hafta):
- Belge toplama
- Anlaşma protokolü hazırlama
- Avukat araştırması (tercih edilirse)
Mahkeme Süreci
1. Başvuru (1 gün):
- Dilekçe ve belgeler teslim edilir
- Eksik varsa tamamlama süresi verilir
- Dosya numarası alınır
2. İnceleme (1-2 hafta):
- Mahkeme belgeler inceler
- Duruşma tarihi belirlenir
- Taraflara tebligat yapılır
3. Duruşma (1 gün):
- Eşler mahkemede hazır bulunur
- Hakim sorular sorar
- Karar açıklanır veya ertelenir
4. Karar (Aynı gün veya 1 hafta):
- Boşanma kararı verilir
- İki hafta içinde kesinleşir
- Nüfus müdürlüğüne bildirim yapılır
Karar Sonrası Süreç
1. Kesinleşme (İki hafta):
- İtiraz süresi
- Temyiz hakkı
- Kesinleşme bildirimi
2. İcra (1-4 hafta):
- Nüfus kaydı düzeltme
- Mal devir işlemleri
- Nafaka ödemelerine başlama
Özel Durumlar ve Çözümler
Yabancı Uyruklu Eşler
Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu vatandaşların anlaşmalı boşanma sürecinde dikkat edilmesi gereken özel durumlar vardır:
Gerekli Ek Belgeler:
- Pasaport ve oturma izni
- Nikah belgesinin apostilli tercümesi
- Kendi ülkesindeki hukuki durumu gösteren belgeler
Hukuki Sorunlar:
- Hangi ülke hukukunun uygulanacağı
- Boşanma kararının tanınması
- Çocukların vatandaşlık durumu
Çocuklu Çiftler İçin Özel Hususlar
Velayet Düzenlemeleri:
- Ortak velayet kararları
- Çocukla kişisel ilişki kurma
- Eğitim ve sağlık kararları
Nafaka Hesaplamaları:
- Çocuk nafakası miktarı
- Ek masrafların paylaşımı
- Enflasyon ayarlamaları
Yurt Dışında Yaşayan Türk Vatandaşları
Konsülat Başvuruları:
- Türk konsolosluklarında başvuru
- Belge temin etme süreci
- Tebligat sorunları
Hukuki Komplikasyonlar:
- İki ülke hukuku arasında seçim
- Tanıma ve tenfiz işlemleri
- Çocuk kaçırma riski
Sonuç: Anlaşmalı Boşanmada Doğru Karar
Anlaşmalı boşanma sürecinde avukat tutup tutmama kararı, her çiftin kendine özgü durumuna göre değerlendirilmelidir. Basit durumlarda avukatsız süreç yürütülebilirken, karmaşık malvarlığı, çocuk velayeti ve nafaka konularının bulunduğu durumlarda avukat desteği alınması hayati önem taşır.
Ana Çıkarımlar:
- Anlaşmalı boşanmada avukat tutma zorunluluğu yoktur
- Ancak hukuki güvence için avukat desteği önerilir
- Ekonomik durumu yetersiz olanlar adli yardımdan yararlanabilir
- Süreç ortalama 2-4 hafta sürer
- Doğru hazırlık ve belgelendirme ile sorunsuz tamamlanabilir
Vatandaşlara Tavsiyeler:
- Durumunuzu objektif olarak değerlendirin
- Karmaşık konularda uzman desteği alın
- Anlaşma protokolünü detaylı hazırlayın
- Gelecek için güvence sağlayın
- Çocukların yüksek yararını gözetin
Bu süreçte en önemli husus, her iki tarafın da haklarının korunması ve adil bir çözüme ulaşılmasıdır. Doğru bilgi ve rehberlik ile anlaşmalı boşanma süreci sorunsuz bir şekilde tamamlanabilir.
Kaynakça
- Mevzuat:
- 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
- 5718 sayılı Adli Yardım Kanunu
- Doktriner Kaynaklar:
- Prof. Dr. Mustafa Dural, “Türk Aile Hukuku”, İstanbul 2024
- Prof. Dr. Tufan Öğüz, “Aile Hukuku”, Ankara 2024
- Doç. Dr. Ferhat Canbolat, “Boşanma Hukuku”, İstanbul 2023
- Resmi Kaynaklar:
- Adalet Bakanlığı İstatistikleri 2024
- TÜİK Evlilik ve Boşanma İstatistikleri 2024
- Türkiye Barolar Birliği Rehberi 2025
- Elektronik Kaynaklar:
- www.adalet.gov.tr
- www.barobirlik.org.tr
- www.tuik.gov.tr