Kararın Özeti
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, trafik kazası sonucu ölümden kaynaklanan maddi tazminat davasında, davacının ıslah dilekçesi ile artırdığı talep miktarının zamanaşımına uğradığına karar vererek mahkemenin direnme kararını bozmuştur.
Davacının İstemi ve Davalının Cevabı
Davacının İstemi
Davacılar vekili, davalının işleteni ve sürücüsü olduğu aracın davacıların desteği idaresinde bulunan araca çarpması sonucunda desteğin vefat ettiğini belirtmiştir. Olayda davalının 5/8 oranında kusurlu olduğunu, yoldan kaynaklanan kusurun ise 3/8 olduğunu ileri sürerek:
- İlk olarak fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 5.000,00 TL maddi tazminat talep etmiştir
- Islah dilekçesi ile talebini müvekkili için 222.752,14 TL, diğer davacı için ise 62.470,55 TL’ye artırmıştır
- Ayrıca yoldan kaynaklanan kusur nedeniyle İl Özel İdaresi’nden de tazminat talep etmiştir
Davalının Cevabı
- Davalı kusur oranı ve tazminat miktarını kabul etmediğini belirtmiştir
- Islah dilekçesinin zamanaşımı süresi dolduktan sonra verildiğini ileri sürerek davanın reddini savunmuştur
- İl Özel İdaresi ise kendisine kusur izafe edilemeyeceğini belirterek davanın reddini talep etmiştir
Mahkeme Süreçlerinin Detaylı İncelemesi
İlk Derece Mahkemesinin Birinci Kararı
Germencik Asliye Hukuk Mahkemesi 25.04.2012 tarihli kararında:
- Davanın destekten yoksun kalma nedenine dayalı tazminat davası olduğunu kabul etmiştir
- 08.12.2001 tarihli kazada murisin hayatını kaybettiğini tespit etmiştir
- Ceza mahkemesince alınan bilirkişi raporuna göre kusur oranlarını İl Özel İdaresi 2/8, müteveffa 2/8 ve davalı sürücü 4/8 olarak belirlemiştir
- Davacı için toplam 93.456,54 TL maddi tazminata hükmetmiştir
Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin Birinci Bozma Kararı (2015)
Yargıtay 17. Hukuk Dairesi kararı birden fazla önemli husus nedeniyle bozmuştur:
Görev Yönünden: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesi gereğince, kamu hizmetlerinden kaynaklanan zararlardan dolayı açılan davaların idari yargıda görülmesi gerektiğini belirtmiştir.
Zamanaşımı Konusu: 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. maddesi ve 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hükümleri çerçevesinde:
- Kaza tarihi: 08.12.2001
- Dava açılma tarihi: 18.07.2002
- Islah tarihi: 25.03.2008
- Bu tarihler itibariyle hem 2 yıllık hem de 5 yıllık ceza zamanaşımı sürelerinin dolduğunu tespit etmiştir
Diğer Hususlar: Sosyal güvenlik ödemelerinin mahsubu, sigorta ödemelerinin araştırılması ve bilirkişi raporu konularında da eksiklikler tespit edilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin İkinci Kararı
Mahkeme bozma ilamına uyarak 11.10.2017 tarihli kararında:
- Bilirkişi raporu benimsenerek tazminat miktarlarını yeniden hesaplamıştır
- Toplam 202.917,05 TL maddi tazminata hükmetmiştir
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin İkinci Bozma Kararı (2020)
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi özellikle zamanaşımı konusunda detaylı açıklama yapmıştır:
Islah Kavramı: “Islah, taraflardan birinin yapmış olduğu bir usul işlemini tamamen veya kısmen düzeltmesi olarak tanımlanmaktadır.”
Zamanaşımı İlkesi: “Kısmi davada zamanaşımı yalnızca dava edilen kısım için kesilir. Henüz açılmayan (saklı tutulan) ve daha sonra ıslahla arttırılan bölüm için zamanaşımı işlemeye devam eder.”
Sonuç: Islah dilekçesinin verildiği 25.03.2008 tarihi itibariyle hem 2 yıllık hem de 5 yıllık zamanaşımı sürelerinin geçtiğini tespit ederek bozma kararı vermiştir.
Mahkemenin Direnme Kararı
Germencik Asliye Hukuk Mahkemesi 02.03.2022 tarihli direnme kararında:
- Bilirkişi raporunun davacı vekiline 06.02.2008 tarihinde tebliğ edildiğini
- Davacının 25.03.2008 tarihinde davayı ıslah ettiğini
- Bir yıllık zamanaşımı süresinin zararın öğrenildiği 06.02.2008 tarihinden itibaren hesaplanması gerektiğini
- Bu nedenle ıslaha konu talebin zamanaşımına uğramadığını gerekçe göstererek direndi
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Nihai Kararı ve Gerekçeleri
Hukuk Genel Kurulu kararında temel gerekçesini şöyle açıklamıştır:
“Dava, destekten yoksun kalma tazminatına ilişkin olup; trafik kazası sonucu davacıların desteğinin ölümü ile zarar meydana gelmiştir. Olay anında zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği, ölüme bağlı meydana gelen zararın sonradan artmasının veya değişmesinin mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır.”
Kurul, aşağıdaki hukuki değerlendirmeleri yapmıştır:
Zamanaşımı Sürelerinin Tespiti
- BK’nın 60. maddesindeki bir yıllık süre
- KTK’nın 109. maddesindeki iki yıllık süre
- TCK’nın 102. maddesindeki beş yıllık ceza zamanaşımı süresi
Somut Olayın Değerlendirilmesi
“Olay tarihi olan 08.12.2001 tarihinden itibaren ıslahın yapıldığı 25.03.2008 tarihine kadar davaya konu olay bakımından uygulanması gereken… zamanaşımı sürelerinin dolduğu” tespit edilmiştir.
Mahkemenin Farklı Görüşü
Kurul, mahkemenin “tazminat yükümlüsünün henüz öğrenilmediği” görüşünü reddetmiş ve “bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir” ifadesi ile karşı çıkmıştır.
Hukuki Sonuçlar ve Önemli İlkeler
Zamanaşımı Açısından
- Ölüm Halinde Zararın Öğrenilmesi: Trafik kazası sonucu ölüm halinde zarar ve fail hemen öğrenilir
- Kısmi Davalarda Islah: Saklı tutulan kısım için zamanaşımı işlemeye devam eder
- Özel Kanun Hükmü: Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. maddesi özel düzenleme içerir
Sonuç
Bu karar, trafik kazası kısmi tazminat davalarında zamanaşımı konusunda önemli bir emsal teşkil etmektedir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararı, ölüm ile sonuçlanan trafik kazalarında zararın ve failin hemen öğrenildiği ilkesini pekiştirmiştir.
Kararın ana mesajları şunlardır:
- Ölümle sonuçlanan kazalarda zarar hemen belirgindir
- Kısmi dava açılması halinde ıslahta zamanaşımı ayrı değerlendirilir
- Özel kanun hükümleri genel hükümlere göre önceliklidir
- Mahkemelerin hukuki değerlendirmelerinde Yargıtay içtihadı belirleyicidir
Kaynakça
- İncelenen Karar: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Esas No: 2023/1005, Karar No: 2025/5, Tarih: 05.02.2025
- İlgili Mevzuat:
- 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu m. 109
- 818 sayılı Borçlar Kanunu m. 60 (Mülga)
- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m. 72
- 765 sayılı Türk Ceza Kanunu m. 102/4 (Mülga)
- Diğer Kaynaklar:
- Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, 2014/21084 E., 2015/9858 K.
- Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2020/321 E., 2020/685 K.
- 07.12.1955 tarihli ve 17/26 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı