Kararın Özeti
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, ihtiyari dava arkadaşlığının bulunduğu davalarda temyiz kesinlik sınırının her bir dava arkadaşı için ayrı ayrı hesaplanması gerektiğine karar vererek davacının temyiz başvurusunu miktar yönünden reddetmiştir.
Davanın Tarafları ve Konusu
Davacının İstemi
Davacı vekili, müvekkilinin miras bırakan yakınının sahip olduğu üç adet taşınmazı (iki dükkan ve bir mesken) diğer mirasçılara piyasa değerinin altında satarak mal kaçırma amacı güttüğünü iddia etmiştir. Bu sebeple:
- Zemin kat 2 numaralı dükkanın tapu kaydının iptalini
- Birinci kat 4 numaralı meskenin tapu kaydının iptalini
- İkinci kat 5 numaralı meskenin tapu kaydının iptalini
- Bu taşınmazların miras payı oranında müvekkili adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalıların Durumu
Davada iki davalı bulunmaktadır:
- Birinci davalı: Zemin kat dükkan ve ikinci kat meskeni satın alan mirasçı
- İkinci davalı: Birinci kat meskeni satın alan mirasçı
Her iki davalı da söz konusu taşınmazları miras bırakandan satın aldıklarını ve işlemin geçerli olduğunu savunmuşlardır.
Mahkeme Süreçlerinin Detaylı İncelemesi
İlk Derece Mahkemesi Kararı
İlk derece mahkemesi, davacının haklı olduğuna karar vererek davanın kabulüne hükmetmiştir. Mahkeme, satış işlemlerinin gerçek değerin altında yapıldığını ve bu durumun mal kaçırma niteliği taşıdığını kabul etmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) Kararı
Davalılar vekili, ilk derece mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunda bulunmuştur. Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi:
- İstinaf başvurusunu kabul etmiş
- İlk derece mahkemesi kararını kaldırmış
- Davanın reddine karar vermiştir
Bu karar, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesi uyarınca istinaf yoluna başvuru hakkı kapsamında verilmiştir.
Yargıtay 1. Hukuk Dairesi Kararı
Davacı vekili, Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı temyiz başvurusunda bulunmuştur. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi:
- Temyiz başvurusunu haklı bulmuş
- Bölge Adliye Mahkemesi kararını bozmuştur
Bozma kararı, 6100 sayılı Kanun’un 362. maddesi uyarınca temyiz edilebilen kararlar kapsamında değerlendirilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesi, Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin bozma kararına karşı direnme kararı vermiştir. Direnme kararı, bozma kararına katılmadıklarını ve önceki kararlarında ısrar ettiklerini belirtir niteliktedir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun İncelemesi
Davacı vekili, direnme kararına karşı da temyiz başvurusunda bulunmuştur. Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, temyiz başvurusunu esastan incelemeden önce kesinlik sınırı konusunu ön sorun olarak ele almıştır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Temel Gerekçesi
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, kararında şu temel gerekçeyi ortaya koymuştur:
“İhtiyari dava arkadaşlığının mevcut olduğu hâllerde ihtiyari dava arkadaşının sayısı kadar dava olduğu gözetildiğinde, dava değerinin de her bir dava, bir başka ifadeyle her bir dava arkadaşı yönünden ayrı ayrı belirlenmesi ve belirlenen bu değerlerin kesinlik sınırı altında kalıp kalmadığının değerlendirilmesi gerektiği ortadadır.”
Hukuki Dayanak: İhtiyari Dava Arkadaşlığı
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 57. maddesi, ihtiyari dava arkadaşlığını şu şekilde düzenlemektedir:
“Birden çok kişi, aşağıdaki hâllerde birlikte dava açabilecekleri gibi aleyhlerine de birlikte dava açılabilir:
- Davacılar veya davalılar arasında dava konusu olan hak veya borcun, elbirliği ile mülkiyet dışındaki bir sebeple ortak olması
- Ortak bir işlemle hepsinin yararına bir hak doğmuş olması veya kendilerinin bu şekilde yükümlülük altına girmeleri
- Davaların temelini oluşturan vakıaların ve hukuki sebeplerin aynı veya birbirine benzer olması”
Aynı Kanun’un 58. maddesi ise: “İhtiyari dava arkadaşlığında, davalar birbirinden bağımsızdır. Dava arkadaşlarından her biri, diğerinden bağımsız olarak hareket eder” hükmünü içermektedir.
Temyiz Kesinlik Sınırının Hesaplanması
Yargıtay, somut olayda şu hesaplamaları yapmıştır:
Taşınmaz Değerleri ve Davacının Miras Payı (3/20):
- 2 numaralı dükkan: 350.000 TL → Davacının payı: 79.500 TL
- 5 numaralı mesken: 180.000 TL → Davacının payı: 27.000 TL
- 4 numaralı mesken: 180.000 TL → Davacının payı: 27.000 TL
2023 Yılı Kesinlik Sınırı: 238.730 TL
Her bir davalıya karşı açılan davanın değeri kesinlik sınırı altında kaldığından, temyiz başvurusu miktar yönünden kabul edilmemiştir.
Dava Arkadaşlığı Türleri ve Hukuki Sonuçları
İhtiyari Dava Arkadaşlığının Özellikleri
- Birlikte dava açma zorunluluğu yoktur
- Her dava arkadaşı bağımsız hareket eder
- Sayı kadar ayrı dava vardır
- Mahkemece birlikte görülür (tasarruf amacıyla)
Mecburi Dava Arkadaşlığından Farkı
Mecburi dava arkadaşlığında dava değeri toplam olarak hesaplanırken, ihtiyari dava arkadaşlığında her bir dava arkadaşı için ayrı hesaplama yapılır.
Kesinlik Sınırının Güncellenmesi
6763 sayılı Kanun ile 6100 sayılı Kanun’a eklenen Ek 1. madde uyarınca:
- Kesinlik sınırı her yıl yeniden değerleme oranında artırılır
- Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesi hükümleri uygulanır
- Hükmün verildiği tarihteki miktar esas alınır
Sonuç
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bu kararı, ihtiyari dava arkadaşlığı bulunan davalarda temyiz kesinlik sınırının nasıl hesaplanacağı konusunda net bir kural koymuştur. Buna göre:
- İhtiyari dava arkadaşlığında her davalı için ayrı dava bulunur
- Kesinlik sınırı her dava arkadaşı için ayrı ayrı değerlendirilir
- Dava değeri, davacının o davalıya karşı olan talebinin tutarıdır
- Miras davalarında davacının miras payı dikkate alınır
Bu karar, özellikle miras davalarında önemli bir rehber niteliği taşımakta ve benzer durumlarda hukukçulara yol gösterici olacaktır. Vatandaşlar açısından ise, temyiz başvurusu yapmadan önce kesinlik sınırlarının dikkatli şekilde hesaplanması gerektiğini göstermektedir.
Kaynakça
İncelenen Yargıtay Kararı:
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E. 2023/1084, K. 2025/4, T. 05.02.2025
Mevzuat:
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, md. 57, 58, 341, 361, 362, Ek md. 1
- 6763 sayılı Kanun, md. 44
- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, mükerrer md. 298
Doktriner Kaynak:
- Baki Kuru, Medenî Usul Hukuku El Kitabı, C.1, 2. Baskı, Ankara 2021, s. 956