Giriş: Boşanma Sürecinde Mal Rejimi ve Kişisel Malların Önemi
Boşanma süreçleri, duygusal zorluklarının yanında maddi anlamda da çiftleri önemli kararlarla karşı karşıya bırakır. Özellikle mal paylaşımı konusu, taraflar arasında en çok anlaşmazlık yaşanan konuların başında gelir. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen mal rejimi hükümleri, evlilik süresince edinilen malların nasıl paylaşılacağını belirlerken, bazı malları da bu paylaşımın dışında tutmaktadır.
Bu yazımızda, boşanma halinde hangi malların kişisel mal sayılarak paylaşıma dahil edilmeyeceğini detaylı olarak inceleyeceğiz. Bu bilgiler, boşanma sürecindeki herkes için hakların korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Türk Medeni Kanunu’nun 220. maddesinde düzenlenen kişisel mallar kavramını anlamak, boşanma sürecinde maddi haklarınızı korumak için atılacak ilk adımdır.
Kişisel Mal Nedir? Hukuki Tanım ve Kapsamı
Türk Medeni Kanunu’nda mal rejimi kapsamında iki temel mal grubu tanımlanmıştır: Edinilmiş mallar ve kişisel mallar. Kişisel mallar, kanunun açıkça belirttiği üzere boşanma halinde paylaşıma tabi tutulmayan, eşin yalnızca kendisine ait olan mallardır.
Kişisel mallar, TMK’nın 220. maddesinde düzenlenmiştir ve bu mallar yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejiminde paylaşıma tabi değildir. Bu mallar üzerinde her eş tek başına mülkiyet hakkına sahiptir ve bu malların yönetimi, kullanımı ve bunlar üzerinde tasarruf yetkisi tamamen mal sahibi olan eşe aittir.
Boşanmada Paylaşıma Dahil Edilmeyen Mallar
1. Kişisel Kullanıma Özgü Eşyalar
Eşlerden her birinin münhasıran kişisel kullanımına yarayan eşyalar, boşanma halinde paylaşıma tabi değildir. Bu tür eşyalar, kişilerin günlük yaşamlarında sadece kendilerinin kullandığı, özel niteliği olan eşyalardır.
Örnekler:
- Kadının makyaj malzemeleri, kıyafetleri, ayakkabıları, takıları
- Erkeğin tıraş takımı, kıyafetleri, saati
- Kişisel bakım ürünleri
- Kişiye özel spor ekipmanları
Bu tür eşyalar, kimin kullanımında ise onun kişisel malı sayılır ve boşanma halinde diğer eşin bu eşyalar üzerinde herhangi bir hak iddia etmesi mümkün değildir.
2. Evlilik Öncesinde Edinilen Mallar
Evlenmeden önce eşlerden birine ait olan mallar, evlilik süresinde değerleri artmış olsa bile kişisel mal olarak kabul edilir ve boşanma halinde paylaşıma dahil edilmez.
Örnekler:
- Evlilik öncesi satın alınan ev veya araba
- Evlenmeden önce açılan banka hesaplarındaki birikimler
- Evlilik öncesi satın alınan hisse senetleri veya diğer yatırım araçları
Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta bulunmaktadır: Evlilik öncesi biriktirilen para ile evlilik süresince alınan bir mal, yine kişisel mal sayılacaktır. Örneğin, eş evlilik öncesinde biriktirdiği kişisel parası ile evlendikten sonra bir ev satın almışsa, bu ev evlilik süresinde edinilmiş olmasına rağmen, evlilik öncesi birikimle alındığı için kişisel mal sayılır ve paylaşıma dahil edilmez.
3. Miras Yoluyla Edinilen Mallar
Evlilik süresince eşlerden birine miras yoluyla kalan mallar da kişisel mal kapsamındadır ve boşanma halinde paylaşıma tabi değildir.
Örnekler:
- Ebeveynlerden veya diğer aile üyelerinden miras kalan ev, arsa, tarla
- Miras yoluyla edinilen değerli eşyalar, antikalar
- Miras yoluyla edinilen para veya menkul değerler
Ancak bu noktada önemli bir ayrıntıya dikkat etmek gerekir: Miras kalan malın kendisi kişisel mal sayılırken, bu maldan elde edilen gelirler edinilmiş mal sayılır ve paylaşıma dahil edilir. Örneğin, eşlerden birine miras kalan bir tarla kişisel mal sayılırken, bu tarlanın ekilip biçilmesi sonucu elde edilen gelir edinilmiş mal kapsamında değerlendirilir ve boşanma halinde paylaşıma tabi tutulur.
Ayrıca, evlilik öncesinde miras kalan bir malın satılarak, elde edilen para ile evlilik süresince başka bir mal alınması durumunda da, bu yeni alınan mal kişisel mal sayılmaya devam eder. Örneğin, evlenmeden önce miras kalan bir tarlayı satıp, evlendikten sonra bu parayla ev alan bir kişinin satın aldığı ev de kişisel mal sayılır.
4. Manevi Tazminat Alacakları
Kişinin manevi varlığına karşı gerçekleştirilen haksız fiiller sonucu kazanılan manevi tazminat alacakları da kişisel mal sayılır ve boşanma halinde paylaşıma dahil edilmez.
Örnekler:
- Hakaret nedeniyle açılan davadan kazanılan manevi tazminat
- Trafik kazası sonucu yaşanan manevi acı ve üzüntü için ödenen tazminatlar
- Vücut bütünlüğüne karşı işlenen suçlar nedeniyle alınan manevi tazminatlar
Manevi tazminat, kişinin manevi varlığına karşı gerçekleştirilen bir haksız fiil sonucu maruz kaldığı manevi zararın giderilmesi amacıyla ödenir. Bu tazminat kişiye özgü olduğu için, boşanma halinde paylaşıma tabi değildir.
5. Bağışlanan Mallar
Evlilik süresince eşlerden birine yapılan bağışlar da kişisel mal sayılır ve boşanma halinde paylaşıma dahil edilmez.
Örnekler:
- Ebeveynlerin çocuklarına bağışladığı ev, araba gibi mallar
- Akrabaların veya arkadaşların düğün hediyesi olarak verdikleri değerli eşyalar
- İş yerinde başarı hediyesi olarak verilen değerli eşyalar
Ancak, bağışlanan malın kendisi kişisel mal sayılırken, bu maldan elde edilen gelirler edinilmiş mal sayılır. Örneğin, eşlerden birine bağışlanan bir ev kişisel mal sayılırken, bu evin kiraya verilmesi sonucu elde edilen kira geliri edinilmiş mal kapsamında değerlendirilir ve boşanma halinde paylaşıma tabi tutulur.
Kişisel Malların İspatı: Delil Sunmanın Önemi
Boşanma sürecinde, bir malın kişisel mal olduğunu iddia eden eş, bunu ispat etmekle yükümlüdür. Türk Medeni Kanunu’nda aksine bir düzenleme yoksa ve ispat edilemiyorsa, eşlerin tüm malları edinilmiş mal sayılır. Bu nedenle, kişisel malların belgelendirilmesi ve korunması büyük önem taşımaktadır.
Kişisel Malları İspatlamak İçin Kullanılabilecek Belgeler:
- Tapu kayıtları: Evlilik öncesi edinilen gayrimenkullere ait tapu kayıtları
- Banka dekontları: Evlilik öncesi birikimler veya miras yoluyla edinilen paralara ait dekontlar
- Faturalar: Kişisel eşyalara ait satın alma belgeleri
- Miras belgeleri: Veraset ilamı, mirasçılık belgesi gibi miras yoluyla edinilen mallara ait belgeler
- Bağış sözleşmeleri: Bağış yoluyla edinilen mallara ait yazılı belgeler
- Mahkeme kararları: Manevi tazminat davalarına ilişkin mahkeme kararları
Sık Sorulan Sorular
1. Evlilik süresince kişisel mal ile edinilen başka bir mal, yine kişisel mal sayılır mı?
Evet. Evlilik öncesi edinilen bir mal satılarak, elde edilen para ile evlilik süresince yeni bir mal alınırsa, bu yeni mal da kişisel mal sayılır. Örneğin, evlilik öncesi satın alınan bir araba satılıp, bu parayla evlilik süresince bir ev alınırsa, bu ev de kişisel mal sayılır.
2. Miras yoluyla edinilen bir maldan elde edilen gelir nasıl değerlendirilir?
Miras yoluyla edinilen malın kendisi kişisel mal sayılırken, bu maldan elde edilen gelirler edinilmiş mal sayılır ve boşanma halinde paylaşıma tabi tutulur. Örneğin, miras kalan bir dairenin kira geliri edinilmiş mal sayılır.
3. Kişisel malımı belgeleyemezsem ne olur?
Türk Medeni Kanunu’na göre, bir malın kişisel mal olduğunu iddia eden eş, bunu ispat etmekle yükümlüdür. İspat edilemeyen mallar, aksi belirtilmedikçe edinilmiş mal sayılır ve boşanma halinde paylaşıma tabi tutulur.
4. Manevi tazminat dışındaki maddi tazminatlar kişisel mal sayılır mı?
Kişinin bedensel zararları için ödenen maddi tazminatlar da kişisel mal sayılır. Ancak, malvarlığına verilen zararlar için ödenen tazminatlar, zarar gören malın niteliğine göre değerlendirilir.
5. Evlilik süresince bana hediye edilen takılar kişisel mal sayılır mı?
Evet. Düğünde takılan takılar veya evlilik süresince size hediye edilen kişisel eşyalar, kişisel mal sayılır ve boşanma halinde paylaşıma dahil edilmez.
Sonuç: Kişisel Mallarınızı Korumak İçin Öneriler
Boşanma sürecinde mal paylaşımı konusunda yaşanabilecek anlaşmazlıkları en aza indirmek için, evlilik öncesi ve evlilik süresince edinilen kişisel malların belgelendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Özellikle değerli malların alım belgelerinin, tapu kayıtlarının, banka dekontlarının ve miras belgelerinin düzenli olarak saklanması, ileride yaşanabilecek anlaşmazlıklarda hakkınızı korumak için önemlidir.
Boşanma sürecinde kişisel mallarınızın korunması için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:
- Evlilik öncesi edindiğiniz malları belgeleyin ve bu belgeleri güvenli bir yerde saklayın.
- Miras yoluyla size kalan malların veraset ilamını ve diğer belgeleri muhafaza edin.
- Size bağışlanan değerli malların bağış sözleşmelerini veya diğer yazılı belgelerini saklayın.
- Manevi tazminat davalarına ilişkin mahkeme kararlarını muhafaza edin.
- Gerektiğinde bir avukattan hukuki danışmanlık alın.
Sonuç olarak, boşanma sürecinde mal paylaşımı konusunda yaşanabilecek anlaşmazlıkları en aza indirmek için, kişisel mallarınızın neler olduğunu bilmek ve bunları belgelendirmek büyük önem taşımaktadır. Bu yazıda paylaştığımız bilgiler doğrultusunda, kişisel mallarınızı koruyabilir ve haklarınızı savunabilirsiniz.
Kaynakça
- Türk Medeni Kanunu, Madde 220-221-222
- “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Kişisel Mallar”, Prof. Dr. Ahmet M. Kılıçoğlu