Boşanma, hayatın en zorlu süreçlerinden biridir ve bu süreçte doğru hukuki adımlar atmak kritik önem taşır. Özellikle avukatınızla yapacağınız sözleşmenin detayları, sunacağınız deliller ve talep edeceğiniz haklar, boşanma sürecinin sağlıklı ilerlemesi ve haklarınızın korunması açısından belirleyicidir. Bu yazıda, boşanma davanızda avukatınızla nasıl çalışmanız gerektiği, hangi konulara dikkat etmeniz gerektiği ve süreç boyunca haklarınızı nasıl koruyabileceğiniz konularında detaylı bilgiler bulacaksınız.
Boşanma Davası Açmadan Önce Hazırlık
Boşanma Sebeplerinin Belirlenmesi
Türk Medeni Kanunu’nda boşanma sebepleri sınırlı sayıda belirlenmiştir ve bir boşanma davası açabilmek için bu sebeplerden en az birinin varlığını ispat etmeniz gerekir. Kanunda belirtilen başlıca boşanma sebepleri şunlardır:
- Zina (TMK md. 161): Eşlerden birinin evlilik dışı cinsel ilişkide bulunması.
- Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış (TMK md. 162): Eşlerden birinin diğerinin hayatına kastetmesi, ona karşı pek kötü davranması veya ağır derecede onur kırıcı davranışlarda bulunması.
- Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK md. 163): Eşlerden birinin küçük düşürücü bir suç işlemesi veya haysiyetsiz bir hayat sürmesi.
- Terk (TMK md. 164): Eşlerden birinin, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk etmesi.
- Akıl Hastalığı (TMK md. 165): Eşlerden birinin akıl hastalığına tutulması ve bu hastalığın geçmesine olanak bulunmaması.
- Evlilik Birliğinin Sarsılması (TMK md. 166): Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle ortak hayatın devamının beklenemeyecek derecede çekilmez hale gelmesi.
Özellikle TMK md. 166’da düzenlenen “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” maddesi, uygulamada en çok başvurulan ve halk arasında “şiddetli geçimsizlik” olarak bilinen durumlarda kullanılan bir hükümdür.
Delillerin Toplanması ve Sunulması
Boşanma davasında başarılı olmak için iddialarınızı kanıtlayacak deliller sunmanız gerekir. Deliller konusunda şu hususlara dikkat etmelisiniz:
- Yazılı Olarak Olayları Belgeleme: Avukatınıza gitmeden önce, evliliğiniz süresince yaşadığınız sorunları ve boşanma nedeninizi destekleyen olayları kronolojik olarak yazıya dökün. Bu yazılı belge, avukatınızın dava dilekçesini hazırlamasında büyük kolaylık sağlayacaktır.
- Tanık Beyanları: Boşanma davalarında en önemli delil tanık beyanlarıdır. Evliliğiniz süresince yaşanan olaylara şahit olan kişilerin isim, soyisim, TC kimlik numarası ve adres bilgilerini avukatınıza iletmelisiniz. Sağlıklı bir dava süreci için en az 4 tanık göstermeniz önerilir.
- Tanık Seçimi: Yaygın bir yanlış algının aksine, aile üyeleri (anne, baba, kardeş, çocuk) de tanık olarak gösterilebilir. Boşanma olaylarının genellikle aile içinde yaşanması nedeniyle, aile üyelerinin tanıklığı kabul edilir ve değerlendirilir.
- Ses Kayıtları ve Diğer Elektronik Deliller: Yargıtay kararları, belirli koşullar altında eşler arasındaki konuşmaların kayıt altına alınmasının delil olarak kullanılabileceğini kabul etmektedir. Örneğin, başka türlü ispat imkanı olmadığı durumlarda, ev içinde yaşanan olayların ses kaydının alınması ve bu kaydın sadece mahkemeye sunulması (yayılmaması) koşuluyla, bu tür kayıtlar delil olarak değerlendirilebilir.
- Mesajlar ve Yazışmalar: Eşinizden gelen tehdit, hakaret içeren mesajlar, e-postalar veya diğer yazışmalar da delil olarak kullanılabilir.
- Olayların Zamanlaması: Delil olarak sunacağınız olayların, mümkünse son 6 ay içinde gerçekleşmiş olması önemlidir. Daha eski olaylar, “affedilmiş” sayılabilir ve doğrudan delil olarak değerlendirilmeyebilir. Ancak, eski olaylar da dava dosyasına eklenerek, mahkemede genel bir kanaat oluşması açısından faydalı olabilir.
Avukatınızla Yapacağınız Sözleşmede Dikkat Edilecek Hususlar
Vekalet Ücreti ve Ödeme Koşulları
Avukatınızla yapacağınız sözleşmede, vekalet ücreti ve ödeme koşulları net bir şekilde belirlenmelidir. Boşanma davası sürecinde ortaya çıkabilecek farklı davalar ve talepler için ayrı sözleşmeler yapılması önerilir:
- Boşanma Davası İçin Temel Vekalet Ücreti: Genellikle peşin ödenen bir miktar ve dava sonunda kazanılan tazminatlar üzerinden alınacak bir yüzde (genellikle %10-25 arasında) şeklinde belirlenir.
- Mal Paylaşımı Davası İçin Ayrı Sözleşme: Mal paylaşımı davaları, boşanma davalarından ayrı değerlendirilmelidir. Özellikle yüksek değerli mallar söz konusu olduğunda, mal paylaşımı için ayrı ve düşük yüzdeli bir sözleşme yapılması önerilir.
- Ceza Davaları İçin Ayrı Sözleşme: Boşanma sürecinde eşinize karşı açılmış ceza davaları (darp, hakaret, tehdit vb.) varsa, bu davalar için de ayrı bir vekalet ücreti belirlenmesi gerekir.
Talep Edilecek Haklar ve Tazminatlar
Avukatınızla görüşürken ve sözleşme yaparken, boşanma davası kapsamında talep edebileceğiniz haklar konusunda da anlaşmaya varmalısınız:
- Maddi ve Manevi Tazminat: Türk Medeni Kanunu’nun 174. ve 175. maddelerinde düzenlenen maddi ve manevi tazminatlar, kusurlu eşten talep edilebilir. Bu tazminatları alabilmek için, karşı tarafın kusurlu olması ve sizin de daha az kusurlu olmanız veya hiç kusurunuzun olmaması gerekir.
- Nafaka:
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olan eş, diğer eşten mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir (TMK md. 175). Yoksulluk nafakası alabilmek için, daha az kusurlu olmak ve boşanma sonucunda yaşam standardının düşmesi gerekir.
- İştirak Nafakası: Çocukların bakım ve eğitim giderlerine katılmak için ödenen nafakadır (TMK md. 182).
- Tedbir Nafakası: Dava süresince geçici olarak ödenen nafakadır.
- Velayet: Çocuklarınız varsa, velayetin kime verileceği konusunda talebinizi belirtmelisiniz.
- Ziynet Eşyaları: Son Yargıtay kararlarına göre, ziynet eşyalarının iadesi veya bedellerinin ödenmesi de boşanma davası içinde talep edilebilir.
Mal Paylaşımı ve Boşanma Davası İlişkisi
Mal paylaşımı ve boşanma davaları, birlikte açılabilir ancak birlikte görülemez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Birlikte Açılma Nedeni: Mal paylaşımı davasının boşanma davasıyla birlikte açılmasının temel nedeni, malların kaçırılmasını önlemek için tedbir konulabilmesini sağlamaktır.
- Tefrik Edilme: Mahkeme, birlikte açılan bu davaları “tefrik” ederek (ayırarak) farklı esaslara kaydeder. Mal paylaşımı davası, boşanma davası kesinleştikten sonra görülmeye başlar.
- Ayrı Sözleşme Yapma Gerekliliği: Mal paylaşımı davası için avukatınızla ayrı bir sözleşme yapmazsanız, mal paylaşımından elde edeceğiniz değerin büyük bir kısmını vekalet ücreti olarak ödeme riski vardır. Bu nedenle, mal paylaşımı için düşük yüzdeli ayrı bir sözleşme yapılması önerilir.
Kusur Durumu ve Tazminat İlişkisi
Boşanma davalarında kusur durumu, tazminat ve nafaka taleplerini doğrudan etkiler:
- Daha Az Kusurlu veya Kusursuz Olma: Maddi ve manevi tazminat ile nafaka alabilmek için, daha az kusurlu veya hiç kusurlu olmamanız gerekir.
- Kusur Dereceleri ve Sonuçları:
- Daha Ağır Kusurlu: Davayı kaybedersiniz ve tazminat/nafaka alamazsınız.
- Daha Az Kusurlu: Davayı kazanır ve tazminat/nafaka alabilirsiniz.
- Eşit Kusurlu: Boşanmaya karar verilir, ancak tazminat ve nafaka konusunda mahkemenin takdir yetkisi vardır. Mahkeme, tazminat ve nafakaya hükmedebilir veya vermeyebilir.
Pratik Örnekler ve Tavsiyeler
Örnek 1: Ses Kaydı Delili
Bir davada, kadın müvekkil, eşi ve kaynanasıyla yaşadığı tartışmayı ses kaydına almış ve bu kaydı boşanma davasında delil olarak sunmuştu. Karşı taraf, özel iletişimin kayıt altına alınması ve yayılması suçundan dolayı şikayette bulunmuş ve ilk derece mahkemesi kadına ceza vermişti. Ancak Yargıtay, kişinin bir konuyu ispat etmek için başka bir araca başvuramaz halde olduğunda, eşler arasında ev içerisinde gerçekleşen olayları kayıt altına almasının mümkün olduğuna ve bu kaydı yaymadan sadece mahkemeye sunmasının suç oluşturmayacağına karar vermiştir.
Örnek 2: Mal Paylaşımı Davası
Bir boşanma davasında, tarafların yüksek değerli malları vardı ve müvekkil, avukatıyla boşanma davası için %20 vekalet ücreti anlaşması yapmıştı. Mal paylaşımı için ayrı bir sözleşme yapılmadığından, dava sonunda müvekkil, mal paylaşımından elde ettiği 10 milyon liralık değerin 2 milyon lirasını avukatına vekalet ücreti olarak ödemek zorunda kalmıştı. Eğer mal paylaşımı için ayrı ve düşük yüzdeli (örneğin %5) bir sözleşme yapılsaydı, ödeyeceği vekalet ücreti 500 bin lira olacaktı.
Sonuç ve Öneriler
Boşanma süreci, hem duygusal hem de hukuki açıdan zorlayıcı bir süreçtir. Bu süreçte haklarınızı korumak ve en iyi sonucu elde etmek için şu önerileri dikkate almalısınız:
- Detaylı Hazırlık: Boşanma davasına başlamadan önce, yaşadığınız olayları, tanıkları ve diğer delilleri detaylı şekilde hazırlayın.
- Doğru Avukat Seçimi: Boşanma konusunda deneyimli ve uzman bir avukat seçin.
- Net Sözleşme: Avukatınızla yapacağınız sözleşmede, her bir dava türü (boşanma, mal paylaşımı, ceza davaları) için ayrı vekalet ücreti belirleyin.
- Delil Toplama: Özellikle son 6 ay içinde gerçekleşen olayları belgeleyin ve kanıtlayın.
- Kusur Durumunu Analiz Edin: Boşanma nedeninizi ve kusur durumunuzu objektif olarak değerlendirin ve buna göre tazminat ve nafaka taleplerinde bulunun.
Boşanma sürecinde doğru adımları atmak ve haklarınızı korumak için, avukatınızla şeffaf ve detaylı bir iletişim kurmanız ve sürecin her aşamasında bilinçli hareket etmeniz önemlidir.
Kaynakça
- Türk Medeni Kanunu (TMK), Madde 161-166, 174-175, 182.
- Yargıtay Kararları: Ses kaydının delil olarak kabul edilmesine ilişkin karar.
- Avukatlık Kanunu
- Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi
- Boşanma Davalarında Delil ve İspat Hukuku, Hukuk Fakültesi Dergisi