Evlilik Öncesi Yaşanan Sorunların Hukuki Boyutu
Türk toplumunda evlilik sürecinin kendine özgü geleneksel ritüelleri vardır. Resmi nikah kıyıldıktan sonra çiftler genellikle düğün hazırlıklarına başlar ve asıl birliktelik düğün töreninden sonra gerçekleşir. Ancak bu süreçte beklenmedik durumlar yaşanabilir ve çiftler henüz birlikte yaşamaya başlamadan anlaşmazlığa düşebilirler. Peki bu durumda hukuki olarak ne yapılabilir?
Temel Hukuki Kavramlar
Evlilik Birliği Nedir?
Evlilik birliği, Türk Medeni Kanunu’nun 185. maddesine göre, eşlerin ortak yaşamı sürdürme yükümlülüğüdür. Bu birlik sadece hukuki değil, aynı zamanda fiili bir birlikteliktir.
Anlaşmalı ve Çekişmeli Boşanma Arasındaki Fark
Anlaşmalı boşanma: Eşlerin boşanma konusunda mutabık olduğu ve Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi uyarınca evliliğin üzerinden en az bir yıl geçmesi şartıyla açılan dava türüdür.
Çekişmeli boşanma: Eşlerden birinin diğerinin rızası olmaksızın açtığı ve TMK’nın 161-165. maddelerinde sayılan sebeplere dayandırdığı dava türüdür.
Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması
TMK’nın 166 maddesi uyarınca, evlilik birliğinin temelden sarsılması durumunda çekişmeli boşanma davası açılabilir. Bu kavram, evlilik birliğinin artık sürdürülemez hale geldiği anlamına gelir.
Mahkeme Uygulamalarındaki Değişim
Geleneksel Yaklaşım
Geçmişte mahkemeler, henüz birlikte yaşamaya başlamamış çiftlerin evlilik birliğinin temelden sarsılması gerekçesiyle açtıkları boşanma davalarını reddetmekteydi. Bu yaklaşımın dayandığı mantık şuydu:
- Evlilik birliğinin sarsılması için önce bir birlikteliğin kurulmuş olması gerekir
- Fiili birliktelik olmadan birliğin sarsılmasından söz edilemez
- TMK’nın 166. maddesi bu şartları öngörür
Modern Hukuki Yaklaşım
Son yıllarda mahkemeler bu konudaki yaklaşımlarını değiştirmiştir. Yeni içtihat şu esaslara dayanmaktadır:
1. Evlilik Birliğinin Kuruluşu: Evlilik birliği resmi nikahla kurulur, birlikte yaşama zorunlu değildir.
2. Birliktelik Şartının Yorumu: TMK’nın 166. maddesindeki “birlikte yaşama” şartı mutlak olarak yorumlanmamalıdır.
3. Pratik Yaklaşım: Çiftlerin resmi nikah sonrası anlaşmazlığa düşmeleri halinde bir yıl bekleme zorunluluğu adaletsizlik yaratabilir.
Yargıtay Kararları ve Hukuki Dayanak
İlgili Kanun Maddeleri
TMK Madde 166: Evlilik birliğinin temelinden sarsılması halinde boşanma
TMK Madde 166/3: Anlaşmalı boşanma için bir yıllık süre şartı
TMK Madde 185: Eşlerin birlikte yaşama yükümlülüğü
Güncel Yargıtay Yaklaşımı
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin son dönem kararlarında şu ilkeler benimsenmiştir:
- Evlilik birliği resmi nikahla kurulur
- Fiili birliktelik evlilik birliğinin kuruluşu için şart değildir
- Çiftlerin anlaşmazlığa düşmesi birliğin sarsılması için yeterlidir
- Tek taraflı irade ile birliktelik reddedilmesi durumunda dava açılabilir
Pratik Örnekler ve Günlük Hayattan Durumlar
Örnek 1: Düğün Hazırlıkları Sırasında Anlaşmazlık
Durum: Ali ve Ayşe resmi nikah kıydıktan sonra düğün hazırlıklarına başlarlar. Düğün masrafları konusunda anlaşmazlığa düşerler ve Ayşe düğünü iptal ederek aile evine döner.
Hukuki Çözüm: Ali, evlilik birliğinin temelden sarsılması gerekçesiyle çekişmeli boşanma davası açabilir.
Örnek 2: Aile Baskısı
Durum: Mehmet ve Fatma resmi nikah kıydıktan sonra aileleri arasında çıkan anlaşmazlık nedeniyle birlikte yaşamaya başlayamazlar.
Hukuki Çözüm: Her iki taraf da TMK 166 maddesi uyarınca boşanma davası açabilir.
Örnek 3: İş Nedeniyle Ayrılık
Durum: Resmi nikah sonrası eşlerden biri başka şehre tayini çıktığı için birlikte yaşayamazlar ve bu durum anlaşmazlığa yol açar.
Hukuki Çözüm: Bu durumda evlilik birliğinin sarsılıp sarsılmadığı somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.
Vatandaşların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Resmi Nikah Zamanlaması
Öneri: Resmi nikahı düğün töreninde kıydırmak en güvenli yoldur. Bu sayede:
- Çiftler birbirlerini daha iyi tanıma fırsatı bulur
- Hazırlık sürecinde çıkabilecek anlaşmazlıklar önceden çözülür
- Boşanma davası gibi hukuki sorunlarla karşılaşma riski azalır
Hukuki Hakların Bilinmesi
Çekişmeli Boşanma Hakkı: Resmi nikah kıyıldıktan sonra evlilik birliğinin sarsılması durumunda dava açma hakkınız vardır.
Anlaşmalı Boşanma Seçeneği: Eğer her iki taraf da boşanmak istiyorsa, bir yıl bekleme süresinin dolmasını bekleyebilirsiniz.
Dava Açma Süreci
- Avukat Seçimi: Aile hukuku konusunda uzman bir avukatla görüşün
- Delil Toplama: Evlilik birliğinin sarsıldığını gösteren belgeleri toplayın
- Mahkeme Başvurusu: Yetkili aile mahkemesine başvurun
- Süreç Takibi: Dava sürecini yakından takip edin
Sık Sorulan Sorular
S: Resmi nikah kıydıktan hemen sonra boşanma davası açabilir miyim?
C: Evet, evlilik birliğinin temelden sarsılması durumunda çekişmeli boşanma davası açabilirsiniz. Ancak anlaşmalı boşanma için bir yıl beklemeniz gerekir.
S: Düğün yapılmadan boşanma davası açarsam masrafları kim karşılar?
C: Dava masrafları genellikle kaybeden tarafça karşılanır. Düğün masrafları ise ayrı bir tazminat konusu olabilir.
S: Evlilik birliğinin sarsılması nasıl İspatlanır?
C: Taraflar arasındaki yazışmalar, tanık beyanları, ayrı yaşama durumu gibi delillerle ispatlanabilir.
S: Bu tür davalarda süreç ne kadar sürer?
C: Genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında değişir, ancak davanın karmaşıklığına göre değişkenlik gösterebilir.
Süreçlerin Detaylı İncelemesi
Dava Öncesi Süreç
- Hukuki Danışmanlık: Uzman avukatla görüşme
- Delil Toplama: Evlilik birliğinin sarsıldığını gösteren belgeler
- Arabuluculuk: Zorunlu arabuluculuk süreci
- Dava Dilekçesi Hazırlama: Hukuki gerekçelerin belirlenmesi
Mahkeme Süreci
- Dava Açılması: Yetkili aile mahkemesine başvuru
- Cevap Süresi: Davalı tarafın 30 günlük cevap süre
- Duruşma Süreci: Delillerin incelenmesi ve tanık dinleme
- Karar Aşaması: Mahkemenin nihai kararı
Karar Sonrası Süreç
- Temyiz İmkanı: Kararın Yargıtay’a götürülmesi
- İcra Süreci: Kararın kesinleşmesi
- Nüfus İşlemleri: Boşanmanın nüfus kayıtlarına işlenmesi
Sonuç ve Öneriler
Modern hukuk sistemimiz, resmi nikah sonrası fakat fiili birliktelik öncesi dönemde yaşanan evlilik sorunlarına pragmatik çözümler getirmektedir. Mahkemelerin yeni yaklaşımı, vatandaşların hak arama özgürlüğünü güçlendirmekte ve adaletsiz bekleme sürelerini ortadan kaldırmaktadır.
Ana Çıkarımlar:
- Evlilik birliği resmi nikahla kurulur, fiili birliktelik şart değildir
- Çekişmeli boşanma davası henüz birlikte yaşamaya başlamamış çiftler tarafından açılabilir
- Mahkeme uygulamaları vatandaş lehine gelişmektedir
- Resmi nikahın düğün töreninde kıyılması en güvenli yaklaşımdır
Bu konu başta çok spesifik görünse de, toplumumuzdaki evlilik gelenekleri göz önüne alındığında oldukça pratik bir öneme sahiptir. Hukuki bilinç ve doğru zamanlama ile bu tür sorunların büyük kısmının önüne geçilebilir.
Kaynakça
- Türk Medeni Kanunu, Kanun No: 4721, Kabul Tarihi: 22.11.2001
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararları (2020-2024 dönemi)
- Öztan, Bilge, Aile Hukuku, 6. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2015
- Akıntürk, Turgut – Ateş, Derya, Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku, 20. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2017
- Anayasa Mahkemesi Kararları (Evlilik hakkı ile ilgili kararlar)